Υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων
Η βάση στη διάγνωση των γυναικολογικών παθήσεων της μικρής πυέλου είναι η αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση. Η εξέταση των γεννητικών οργάνων με τους υπερήχους αποτελεί σήμερα απαραίτητο συμπλήρωμα της γυναικολογικής εξέτασης.
Με την δισδιάστατη υπερηχογραφία περιγράφονται το σχήμα, το μέγεθος της μήτρας ή του νεοπλασματικού όγκου στην υπό εξέταση περιοχή. Δεν μπορεί όμως, να απεικονισθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και η αγγείωση ανιχνεύεται, δίνοντας την υπερηχογραφική εικόνα υποηχογενών δομών («σαν τρύπες») με ευκρινή υπερηχογενή όρια. Η μήτρα βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, ώστε αυτή να χρησιμοποιείται ως οδηγό σημείο κατά την εξέταση.
Η εξέταση αρχίζει με την απεικόνιση της μήτρας κατά τον επιμήκη άξονας. Γίνεται προσπάθεια να απεικονισθεί όσο είναι δυνατό καλύτερα και στο μεγαλύτερο μήκος της η χαρακτηριστική αντανάκλαση της ενδομήτριας κοιλότητας. Στην εικόνα αυτή μετριέται το μήκος της μήτρας και το πάχος (βάθος) της καθώς και το πάχος του ενδομητρίου και το εύρος της ενδομητρικής κοιλότητας. Ακολουθεί απεικόνιση κατά τον εγκάρσιο άξονα της πυέλου αρχίζοντας από τον κόλπο, τον τράχηλο και ανεβαίνοντας προς το σώμα της μήτρας. Έτσι μετριέται το πλάτος της μήτρας και επιβεβαιώνεται το πάχος (βάθος) καθώς και το πάχος του ενδομητρίου.
Μπορεί ακόμα να μετρηθεί το πάχος του μυομητρίου το πρόσθιο και το οπίσθιο τοίχωμα της μήτρας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την πετυχημένη απεικόνιση και υπερηχογραφική μελέτη της πυέλου, είναι η εμπειρία του εξετάζοντος και η χρησιμοποίηση κεφαλής με μακρά εστίαση, χωρίς την οποία δεν είναι δυνατόν να γίνει καθορισμός των διαφόρων ορίων, ιδιαίτερα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, όπου η μήτρα και οι ωοθήκες παρουσιάζουν μεγάλες μορφολογικές διαφορές από ημέρα σε ημέρα.Ο τράχηλος μπορεί να αξιολογηθεί με τη μέτρηση του μήκους του από το εσωτερικό μέχρι το εξωτερικό στόμιο και να καταγραφεί ενδεχόμενη παθολογία του (διεύρυνση, πολύποδας, ινομύωμα, διπλασιασμός)
Ο υπέρηχος στις ωοθήκες μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσδιορίσει και να περιγράψει το μέγεθος, τη θέση, την κινητικότητα, και την εμφάνιση τους. Πληροφορίες μπορούν να ληφθούν αξιολογώντας τον αριθμό και το μέγεθος των ωοθυλακίων, καθώς και από την παρουσία και το χαρακτηρισμό μιας κυστικής, στερεάς ή σύνθετης ωοθηκικής μάζας. Συχνά, ένας επαναληπτικός υπέρηχος μπορεί να πληροφορήσει για τις μεταβολές στο μέγεθος, την σύσταση και την αγγείωση των μαζών αυτών και να θέσει οριστική διάγνωση. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, οι σάλπιγγες δεν μπορούν να απεικονιστούν με τον υπέρηχο.
Εντούτοις, σε μια παθολογική κατάσταση, όπως για παράδειγμα συλλογή υγρού σε περίπτωση φλεγμονής, οι σάλπιγγες είναι εύκολα προσδιορίσιμες, ενώ τα υπερηχογραφικά ευρήματα στον σαλπιγγικό αυλό αλλάζουν την δομή και το σχήμα του θέτοντας εύκολα την διάγνωση της υδρο-σάλπιγγας. Αλλά και η έξω-μήτρια εγκυμοσύνη στην κλασική της μορφή εμφανίζεται σαν ένα ασπριδερό δαχτυλίδι με μαύρο εσωτερικό σε μια από τις δύο σάλπιγγες. Άλλα συμπεράσματα από τον υπέρηχο, που μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση κάποιας πάθησης της μικρής λεκάνης, συμπεριλαμβάνουν την εξέταση του περιτοναίου για ελεύθερο υγρό και την αξιολόγηση της ουροδόχου κύστης. Οι μικρές ποσότητες υγρού στο χαμηλότερο τμήμα της λεκάνης μπορούν να απεικονιστούν με τον υπέρηχο και τις περισσότερες φορές είναι ένα φυσιολογικό εύρημα…
Η απεικόνιση της μήτρας και της παθολογίας της γίνεται είτε διακοιλιακά είτε διακολπικά. Η διακολπική όμως υπερηχογραφική τεχνική δίνει τη δυνατότητα να «βλέπει» ο εξεταστής τι είναι αυτό που τα δάκτυλά του ψηλαφούν. Λόγω του ότι δεν υπάρχει παρεμβολή των κοιλιακών τοιχωμάτων αλλά η κεφαλή είναι σχεδόν σε επαφή με τα έσω γεννητικά όργανα, η διακριτική ικανότητα είναι σημαντικά καλύτερη. Επιπλέον, αφού η απόσταση από την εξεταζόμενη μήτρα είναι μικρή, μπορεί να χρησιμοποιηθεί υψηλότερη συχνότητα υπερήχων, με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα (5 ή 7MHz, έναντι των 3,5ΜΗz της διακοιλιακής υπερηχογραφίας).
Επίσης δεν χρειάζεται να είναι γεμάτη η ουροδόχος κύστη, αφού δεν παρεμβάλλονται οι εντερικές έλικες μεταξύ του οπίσθιου κολπικού θόλου, όπου τοποθετείται η κεφαλή των υπερήχων και της μήτρας. Ο μοναδικός περιορισμός εκτίμησης της παθολογίας της μήτρας με την διακοιλιακή κεφαλή είναι σε περιπτώσεις γυναικών-virgo ή όταν οι όγκοι αυτοί ξεπερνούν τα όρια της ελάσσονος πυέλου και προβάλλουν μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα.
Η χρήση της Διακολπικής Υπερηχογραφίας:
Μπορεί να προσδιορίσει σχετικά εύκολα κάποια μικρή ή μεγάλη ανωμαλία στην μορφολογία των γεννητικών οργάνων. Αυτές οι ανωμαλίες χαρακτηρίζονται σαν «διαμαρτίες στην διάπλαση» της μήτρας και αφορούν ιδιαίτερα το σχήμα της. Η παρουσία μίας προεξοχής (ταινίας) στην μεσότητα του πυθμένος της μήτρας δημιουργεί την δίκερο μήτρα, στο μέσον της δημιουργεί την διθάλαμη, της οποίας μια ήπια; παραλλαγή στην μορφή, είναι η καρδιόσχημη μήτρα. Οι ανωμαλίες αυτές μπορεί να συνυπάρχουν με ανωμαλίες από τους νεφρούς (έκτοπος πυελικός νεφρός). Επίσης μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια την θέση του σπιράλ αντισύλληψης ή τυχόν μετατοπίσεις του.
Η χρήση της Διακοιλιακής Υπερηχογραφίας:
Στην εξέταση αυτή απαιτείται η ουροδόχος κύστη να είναι γεμάτη, κάτι που επιτρέπει την καλύτερη απεικόνιση των οργάνων της πυέλου. Η γυναίκα είναι ξαπλωμένη σε ύπτια θέση και μια μικρή ποσότητα γέλης απλώνεται στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς. Η γέλη επιτρέπει την καλύτερη επαφή του ηχοβολέα με το δέρμα. Στη συνέχεια τοποθετείται στην κοιλιά η κεφαλή υπερήχων, την οποία ο εξεταστής κινεί σε διάφορες κατευθύνσεις, όπως και πάνω από την περιοχή ενδιαφέροντος, ώστε να αναδειχθούν οπτικά τα έσω γεννητικά όργανα. Η μόνη ενόχληση που μπορεί να αισθανθεί η ασθενής οφείλεται στην πίεση που ασκείται από την κεφαλή των υπερήχων στη γεμάτη ουροδόχο κύστη.